24grammata.com Culture e-Magazine – Free eBooks » Το Υπ. Πολιτισμού, για άλλη μια φορά, απουσιάζει…

Σύντομο άρθρο για ένα ναό-στάβλο στη Μάνη
Ας χειροκροτήσουμε λοιπόν το θέαμα...

Περί του Roger de la Pasture και της `Αποκαθήλωσής` του

Η `Αποκαθήλωση` διαθέτει όλα τα χαρακτηριστικά μιας τυπικής αποκαθήλωσης, ενός θέματος δηλαδή εξαιρετικά διαδεδομένου στους μεσαιωνικούς κύκλους. Είναι τέμπερα σε ξύλο. Πρόκειται για ένα τρίπτυχο, που όμως διασώθηκε μόνο το κεντρικό του τμήμα(το οποίο κείται άνωθεν).Βρίσκεται στο Πράδο.

Ανήκει στα αριστουργήματα της πρώιμης φλαμανδικής ζωγραφικής, εκεί που διέπρεψαν οι αδελφοί Eyck κι αργότερα ο ίδιος ο Ρογήρος και τόσοι ακόμα. Δε χρειάζεται να τους αναφέρω. Θα πω μόνο ότι πρόκειται για μία χρυσή περίοδο στη Φλάνδρα, αλλά όχι για την καλλίτερη που πέρασε. Η πραγματική αναγέννηση του τόπου θα έρθει λίγους αιώνες μετά. Παρόλα αυτά η πρώιμη φλαμανδική ζωγραφική δεν παύει να προκαλεί δέος, ιδίως στους λάτρες της λεπτομέρειας. Αλλά θα εξηγηθούμε πάρα κάτω.

Μια πρώτη ματιά στο έργο δίνει την εντύπωση θεατρικής παράστασης.Κι όχι άδικα. Βλέπετε τις μορφές σε περίεργες πόζες, αεικίνητες, θλιβερές. Η νεκρή φιγούρα του Ιησού βρίσκεται στο κέντρο της σύνθεσης, υποβασταζόμενη από τον Ιωάννη κι έναν άγγελο Κυρίου. Στα δεξιά όπως κοιτούμε, διακρίνουμε τον Ιωσήφ εξ Αριμαθαίας και τη Μαγδαληνή. Το λυπηρό γεγονός τους έχει ταράξει, κι αυτό είναι εμφανές στο θεατή. Τα παραμορφωμένα πρόσωπα, οι σπασμωδικές κινήσεις, τα τρεμάμενα μέλη. Η ίδια η Μαγδαληνή είναι ίσως μια από τις γνωστότερες μορφές της παγκόσμιας ζωγραφικής. Προσέξτε την καλλίτερα. Θα δείτε τα δάκρυα, την αλλοίωση της, τον πόνο που βιώνει, τόσο που συγκινεί και τον εκάστοτε παρατηρητή. Είναι αυτή η υπέροχη απόδοση της λεπτομέρειας που κάνει τη διαφορά. Από την αντίθετη πλευρά, τα βλέμματα συγκεντρώνει η Μαρία. Είναι εκείνη η κατάχλομη, λιπόθυμη γυναίκα, δίπλα από τον Ιησού. Περιβάλλεται από σύνολο ατόμων, στων οποίων τα πρόσωπα είναι επίσης φανερός ο κοπετός.

Δε χρειάζεται -και δε θέλουμε-να πούμε περισσότερα για το έργο. Είναι το ιστορικό πλαίσιο, η τεχνική, η σύγκρισή του με αντίστοιχα ιταλικά που θα έπρεπε να ειπωθούν. Ομολογουμένως, η τακτική αυτή ίσως χαρακτηρίζεται αντιεπιστημονική. Ίσως βλακώδης. Ίσως προσωπική.

Το παρόν έργο δε βρίσκεται τυχαία στα αγαπημένα μου. Προτού μάθω να διαβάζω, θυμάμαι πως ξεφύλλιζα ανόητα τόμους με έργα Τέχνης. Το συγκεκριμένο τρίπτυχο το κοίταζα και το λάτρευα. Θέλετε η αμεσότητα των μορφών, θέλετε το χρώμα, η ενδυμασία, η πληθωρικότητα. Δεν ξέρω. Είναι θέμα προσωπικής αισθητικής, καταβολών και προσωπικότητας μπορεί. Τόσες μαγικές μορφές σ`ένα μαγικό φόντο. Νομίζω αυτό φτάνει και περισσεύει για να κάνει ένα νήπιο συνεπαρμένο με το δυτικό Μεσαίωνα να κολλήσει.

Επανέρχομαι.Μην περιμένετε μεγάλη αναγεννησιακή επιρροή.Γιατί τείνουμε τα έργα της εποχής- κι όχι μόνο- να τα συγκρίνουμε με τα αριστουργήματα του Λεονάρντο και τις θρυλικές μορφές του Ραφαήλ και του Μικελάντζελο. Αναμφίβολα αυτά των μεγάλων ιδιοφυών της Ιταλίας είναι κορυφαίες προσπάθειες, και τόσα άλλα που δεν έχω τη γνώση και τη δυνατότητα να αναφέρω. Κάθε εποχή και Τέχνη όμως έχει τη δική της ομορφιά και χαρακτηριστικά. Είναι εντελώς ανούσιο να συγκρίνουμε τις απόλυτα μαθηματικές μορφές της ιταλικής Αναγέννησης με πρώιμες προσπάθειες του απομακρυσμένου και διαφορετικού Βορρά, που επιδιώκει να εισέλθει στον κόσμο των ευρωπαϊκών επιτευγμάτων.

Τόσες πολλές πληροφορίες για ένα φλαμανδικό τρίπτυχο. Τέλος πάντων. Μπορεί να γίναμε κουραστικοί.
Πόσες φορές όμως έτυχε να ασχοληθείτε με κάτι που αφορά στη ζωγραφική μεν, αλλά όχι στην πολυδιαδεδομένη πλέον Αναγέννηση δε;